Chinese filosofie integreren
In gesprek met Ignace Karthuis, collega van me bij Talent First. Naar aanleiding van het boek “Proberen niet te proberen” van Edward Slingerland.
Over Zen meditatie en de dagelijkse toepassing van Oosterse wijsheden..
Waarom val je juist moeilijk in slaap als je het heel graag wilt? Waarom is het lastig om charmant en ontspannen te zijn op momenten dat je er het meest aan hebt? Waarom lijken topprestaties van atleten zo makkelijk? En waarom moeten muzikanten heel hard oefenen voordat ze goed kunnen improviseren? Wanneer je te hard je best doet is de kans groot dat je blokkeert.
Wat je eerst spontaan en schijnbaar moeiteloos voor elkaar kreeg, wil nu niet meer lukken, of komt gekunsteld over.
In “Proberen niet te proberen” legt Edward Slingerland uit waarom spontaniteit, zelfvertrouwen en een ontspannen houding zo ongrijpbaar kunnen zijn en waarom ze lijken te ontsnappen als we ze het hardst nodig hebben.
Hij verenigt Oosterse filosofie met recent wetenschappelijk onderzoek en biedt daarmee een unieke kijk op een van onze grootste tegenstrijdigheden. De oude Chinese filosofen hebben veel geschreven over een spontane, ongedwongen, moeiteloze `manier van handelen, die zij `wu-wei noemden.
Volgens hen lag wu-wei ten grondslag aan succes, en zij ontwikkelden strategieën om het te verkrijgen en te behouden. Slingerland laat ons op heldere en humorvolle wijze kennismaken met deze denkers en hun teksten. Aan de hand van inzichten uit de hersenwetenschap en de psychologie laat hij zien wat er in ons brein gebeurt als we wu-wei zijn en biedt hij praktische handvatten voor hoe we deze houding in onze moderne samenleving kunnen nastreven
Wuwei is een manier van handelen die niet door de taal en niet door het ego wordt bepaald. In het Nederlands wordt het vaak vertaald als ‘spontaan handelen’. Wuwei lijkt een beetje op wat wij ook wel flow noemen. Edward Slingerland laat in zijn boek zien dat het belangrijkste aan zowel flow als wuwei is dat je handelt zonder enige inspanning. In een staat van wuwei ervaar je geen weerstand omdat je volledig meegaat in de oneindige stroom van het universum.
Een voorbeeld van zo’n handeling zonder inspanning vinden we in de Zhuangzi: het verhaal van slager Ding.
Slager Ding wordt in dit verhaal geprezen om zijn perfecte techniek om runderen te ontleden. Zijn uitmuntendheid wordt onderstreept doordat hij na negentien jaar nog steeds hetzelfde mes gebruikt en dat deze nog steeds even scherp is. Op de vraag hoe hij dit voor elkaar krijgt, geeft slager Ding het volgende antwoord:
“Uw dienaar houdt van de Tao, en dat gaat verder dan alleen maar techniek. Toen ik begon met het ontleden van runderen, zag ik alleen maar hele runderen voor me. Na drie jaar zag ik ze niet meer zo en vandaag de dag benader ik ze met mijn geest en bekijk ze niet met mijn ogen. Mijn zintuigen houden op te functioneren terwijl mijn geest in actie komt. De natuurlijke structuur volgend, geef ik dan een klap op de grote gewrichten, snijd ik in de grote openingen, naar de manier waarop het beest in elkaar zit. Zenuwen, spieren, beenderen en gewrichten bieden nooit de minste weerstand, laat staan grote knoken!. […] Tussen de geledingen is ietwat ruimte en wat mijn mes betreft: dat heeft geen omvang. Als je met iets dat geen omvang heeft binnendringt daar waar ruimte is, dan kan je lekker vrij het scherp rondbewegen want dan is er beslist nog ruimte te over.’
Slager Ding laat zien dat er een houding bestaat waarin de mens kan handelen zonder weerstand te ervaren, omdat zijn handelen volledig meegaat in de oneindige stroom van het universum. Wuwei is het opgaan in de openheid die ontstaat door alle vormen van spreken, denken en oordelen te vermijden. Hoe minder afweer je hebt, des te meer open zich de ruimte van waaruit je het leven in zijn werkelijkheid kan ervaren; als een onafgebroken stroom van verandering.